Fahiş fiyat ve stokçuluk cezalarının artırılmasını da içeren Türk Ticaret Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Resmi Gazete’de yayımlanarak; 1. Unsuru 26 Nisan tarihinden itibaren uygulanmak üzere, 7. unsuru ile 5300 sayılı Kanunun 28. hususunun birinci fıkrasında yapılan değişiklik yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra, başka kararları ise yayım tarihinde yürürlüğe girdi.
Fahiş fiyat uygulayanlara yüksek ceza
Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal yahut hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamasına dair karara muhalif hareket edenlere, her bir terslik için 100 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanacak.
Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa istikrarını ve hür rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamayacağı kararına alışılmamış hareket edenlere her bir karşıtlık için 1 milyon liradan 12 milyon liraya kadar ceza verilebilecek.
Ticaret Bakanlığı, bu hükme bir takvim yılı içinde en az 3 kere muhalif hareket ederek idari para cezası uygulanan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin iş yerlerini 6 güne kadar kapatmaya yetkili olacak.
İdari para cezalarının bir takvim yılına ait toplam meblağı; işletmenin küçük ölçekli olması durumunda 20 milyon liradan, orta ölçekli olması durumunda 200 milyon liradan, büyük ölçekli olması durumunda 1 milyar liradan fazla olamayacak.
Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu’nda yapılan değişiklikle, muhalif eser ihraç edenlere, eser güvenliğine ait karşıtlıkta 240 bin 566 liradan 2 milyon 405 bin 665 liraya kadar; öteki terslik durumlarında 96 bin 226 liradan 962 bin 265 liraya kadar idari para cezası uygulanacak.
Kooperatifler Kanunu’nda değişiklik
Kooperatifler Kanunu’nda yapılan değişiklikle, kooperatif ve üst kuruluşları yönetim kurulu üyelerinin, kooperatifin ticaret sicili kayıtlarını, finansal tablolarını, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporlarını, genel konsey toplantı evrakını, ortaklarının kimlik, irtibat, hisse ve ödemelerine ait bilgilerini Kooperatif Bilgi Sistemi’ne (KOOPBİS) aktarmaya yönelik geçiş sürecinin tamamlanamadığının tespit edilmesi halinde Ticaret Bakanlığınca birer yıl olmak üzere iki kere daha müddet uzatımı yapılabilecek.
Bu müddet sona erinceye kadar kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri ve memurları hakkında KOOPBİS yükümlülüğüne karşıt davranmalarına yönelik kararlar uygulanmayacak. Bu düzenleme, 26 Nisan 2024 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.
Kooperatiflerin ana kontratlarını intibak ettirmeleri için öngörülen mühlet, 2 yıl daha uzatıldı.
Kanunla, Anayasa Mahkemesinin kararı doğrultusunda Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da değişikliğe gidildi. Buna nazaran, Kanun’un ekinde yer alan cetvellerdeki takım unvanlarıyla sonlu olmak kaydıyla dolu takımlarda derece değişikliği ile boş takımlarda sınıf, unvan ve derece değişiklikleri Rekabet Kurulu kararıyla yapılacak.
Rekabet Kurulu, başlattığı soruşturmaları, soruşturmaya başlanması kararının verildiği tarihten itibaren 15 gün içinde ilgili taraflara bildirecek. Heyet, bu bildirim yazısı ile birlikte tezlerin tipi ve niteliği hakkında kâfi bilgiyi ilgili taraflara gönderecek. Böylelikle hem tarafların daha faal savunma yapabilmesine imkan sağlanması hem de soruşturma süreçlerinin daha seri ilerlemesi amaçlanıyor.
Taraflara yazılı savunmalarını soruşturma raporunun bildirisinden itibaren 30 gün içinde Şuraya göndermeleri bildirim edilecek. Haklı münasebetler sunulması halinde bu mühlet bir sefere mahsus olmak üzere ve en çok bir katına kadar uzatılabilecek. Soruşturmayı yürütmekle görevlendirilenler, gelen yazılı savunmalar sonucunda soruşturma raporundaki görüşlerinde bir değişiklik olması halinde 15 gün içinde yazılı görüşlerini tüm Konsey üyeleri ile ilgili taraflara bildirecek. Taraflar 30 gün içinde bu görüşe karşılık verebilecek.
Ürün ihtisas Borsaları
Kanunla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nda değişiklik yapıldı.
Buna nazaran, eser senetleri ve alivre mukavelelere ait süreçlerde, periyot ile bedelin ödenmesi, alıcı ve satıcının başka yükümlülüklerinin eser ihtisas borsalarında alım satımına aracılık edenlerce yahut takas ve saklama hizmeti aldıkları kuruluşlarca yerine getirilmesi, alım satımın tescili ve alım satıma ait başka konular, yasa ve ilgili mevzuat kararlarına uygun olarak eser ihtisas borsası tarafından yürütülecek.
Ürün ihtisas borsasının yahut eser ihtisas borsası tarafından takas merkezi olarak yetkilendirilen kuruluşun takas süreçlerinde mali sorumluluğu, tesis edecekleri limitler dahilinde ve alınacak teminatlar ile garanti fonu varlıklarıyla sonlu olacak.
Ürün ihtisas borsalarında gerçekleştirilen süreçlerden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamak ve ziyanların tazmini için alınacak teminatların ve oluşturulabilecek garanti fonunun kuruluşu, işletimi, kullanımı ve iştirakçilerine ait yol ve temeller, Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Düzenlenen teminatlar ve garanti fonundaki varlıklar tevdi maksatları dışında kullanılamayacak, üçüncü bireylere devredilemeyecek, kamu alacakları için olsa dahi haczedilemeyecek, rehin edilemeyecek, iflas masasına dahil edilemeyecek ve üzerlerine ihtiyati önlem konulamayacak.
Ürün senetleri ve alivre kontratların eser ihtisas borsalarında alım satımına aracılık edilmesine, aracıların yetkilendirilmesi ile bu yetkinin askıya alınması ve iptaline, aracıların nezaret ve kontrolüne, eser senetleri ve alivre mukaveleler üzerindeki aracılık hizmetlerine dair öteki süreçlere müşterinin verdiği yetkiye bağlı olarak müşteri hesaplarındaki nakit alacak bakiyelerinin nemalandırılmasına ait tarz ve temeller Bakanlık ve Sermaye Piyasası Heyetinin birlikte çıkaracağı yönetmeliklerle düzenlenecek.
Tarım Eserleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, lisansı askıya alınan işletmeler, askıda kalınan günler için depo kira fiyatı talep edemeyecek.
Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünün lisanslı depolarda depolanan eserleri için tahakkuk eden ve aylık devirlerde lisanslı depo işletmelerine ödenen depolama fiyatları askı müddeti boyunca ödenmeyecek.
Bu husus, düzenlemenin yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra yürürlüğe girecek.
Lisanslı depoculukta idari para cezaları
Tarım Eserleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’nda değişiklik yapılarak, cezaların aktifliği ile caydırıcılığının artırılması emeliyle birtakım fiillere yeni cezai yaptırımlar getiriliyor ve idari para cezaları artırılıyor.
Buna nazaran, lisanslı depoculuk fiyat tarifesinde belirlenenin üzerinde yahut fiyat tarifesinde yer almayan hizmetler için fiyat talep ve tahsil eden ya da eser teslimi sırasında mevzuata muhalif formda eser ölçüsünden kesinti yapan, yasanın “teşhir” kararına muhalif hareket eden, eser senedinin ilgili yönetmeliğinde düzenlenen içerik, biçim ve koruma kaidelerine uymayan lisanslı depo işletmelerine 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası kesilecek.
Teslim yükümlülüğü düzenlenmiş ve iptal edilmemiş eser senedinin temsil ettiği tarım eserinin tümü yahut bir kısmı için diğer bir eser senedi düzenlenememesi, teslim yükümlülüğü, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının ikaz ve idari önlemlerine karşın verilen müddette kanuna ve ilgili yönetmeliklere karşıt ya da eksik konuların giderilmemesinin de ortalarında bulunduğu kararlara muhalif hareket eden lisanslı depo işletmelerine 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası verilecek.
Analiz ve sınıflandırma süreci yapılmadan eserin depoya kabul edilmesi yahut depodan çıkarılması, tartım makbuzunun ilgili yönetmelikte belirlenen kuralları taşımaması, alet ve ekipmanların kalibrasyonunun ya da periyodik denetimlerinin yapılmadan kullanılması, koruma kurallarına uyulmaması nedeniyle eseri temsil eden elektronik eser senedinde belirtilen sınıf ve kalite ile depoda bulunan eserlerin sınıf ve kalitesi ortasında farklılık tespit edilmesi durumlarında, bu fiilleri gerçekleştiren lisanslı depo işletmelerine her bir karşıtlık için 200 bin lira idari para cezası uygulanacak.
Şahit numune alınmaması ve ilgili yönetmelikte belirlenen müddet boyunca saklanmaması, tahlil ve sınıflandırma evrakının ilgili yönetmelikte belirlenen kuralları taşımaması, laboratuvarda yer alan alet ve ekipmanların kalibrasyonunun ya da periyodik denetimlerinin yapılmadan kullanılması, şahit numune ile bu numunenin temsil ettiği eserin tahlil ve sınıflandırma dokümanının farklı olması, tahlil esnasında tutulan kayıtlardaki bedeller ile tahlil ve sınıflandırma evrakındaki bedellerin farklı olması durumlarında bu fiilleri gerçekleştiren yetkili sınıflandırıcılara her bir terslik için 200 bin lira idari para cezası kesilecek.
Yetkili sınıflandırıcılık fiyat tarifesinde belirlenenin üzerinde yahut fiyat tarifesinde yer almayan hizmetler için fiyat talep ve tahsil eden ya da ilgili karara muhalif hareket eden yetkili sınıflandırıcılara 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası verilecek.
İdari para cezalarının verilmesini gerektiren karşıtlığın bir takvim yılı içinde tekrarı halinde her bir tekrar için bir evvelki cezanın iki katı idari para cezası uygulanacak.
Kapalı pazar yerleri pazarcılara tahsis adabıyla kullandırılacak
Düzenlemeye nazaran, kapalı pazar yerlerindeki satış yerleri ve öteki yerlerin, pazarcılara yüksek fiyatlarla kiralanmasına neden olan hudutlu tıpkı hak metoduyla kiralama adabı kaldırılıyor. Pazar yerlerinde bulunan satış yerleri sırf tahsis yordamıyla kullandırılarak pazarcıların maliyetlerinin azaltılması amaçlanıyor.
Kanunla kapalı pazar yerlerindeki satış yerlerinin hudutlu tıpkı hak yoluyla pazarcılık mesleğinden olmayan öteki şahıslara verilmesi sonucu pazarcıların maliyetlerinin artmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.
Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal yahut hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamayacağına dair karara muhalif hareket edenlere, her bir terslik için 100 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanacak.
Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk cezalarının artırılmasını da içeren Türk Ticaret Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna nazaran anonim şirketlerde lider ve lider vekillerinin misyon müddetleri, 3 yıl olan yönetim kurulu üyeleriyle uyumlu hale getirilecek.
Anonim şirketlerde, üst seviye yöneticiler dışında kalan bireylerin atanma ve misyondan alınmalarına dair yetkinin idare kurulunca devredilebilmesi sağlanacak.
Yönetim kurulu üyesi, liderden, idare heyetini toplantıya çağırmasını yazılı olarak isteyebilecek. İstemin uygun görülmesi halinde çağrı, yönetim kurulu başkanınca yapılacak. Yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunun yazılı istemi üzerine lider, idare konseyini, istemin kendisine ulaştığı tarihten itibaren en geç 30 gün içinde yapılacak formda toplantıya çağırmak zorunda olacak. Bu süre içinde yönetim kurulu toplantıya çağrılmadığı veya yönetim kurulu lideri yahut lider vekiline ulaşılamadığı hallerde, davet direkt istem sahiplerince yapılabilecek.
Şirketler sermayelerini yükseltecek
En az sermaye fiyatının altında kalan anonim ve limited şirketlerin, 31 Aralık 2026’ya kadar yeni sermaye tertibine intibak sağlamaları gerekecek. Bu intibakı sağlamayan şirketler infisah etmiş sayılacak ve kanunda öngörülen tasfiye sürecini başlatarak ticaret sicili kaydının terkinini sağlamaları gerekecek.
Çıkarılmış sermayesi en az 250 bin lira olan kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketler ise başlangıç sermayeleri ile çıkarılmış sermayelerini 500 bin liraya yükseltmedikleri takdirde, bu sistemden çıkmış sayılacak.
Sermayenin öngörülen fiyatlara yükseltilmesi için yapılacak genel heyetlerde toplantı nisabı aranmayacak, kararlar toplantıda mevcut oyların çoğunluğu ile alınacak ve bu kararlar aleyhine imtiyaz kullanılmayacak.
Anayasa Mahkemesinin iptal etmesi münasebetiyle Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da yapılan düzenlemeyle, içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesine ait önlemler Reklam Şurasının yetkilerine dahil ediliyor.
İdari para cezaları
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da, “ceza hükümleri” başlığı “yaptırım hükümleri” olarak değişti.
Bu kanun uyarınca, malları müddetinde teslim yahut monte etmeyenler hakkında karşıtlığı tespit edilen her bir süreç yahut mukavele için 2 bin 200 liraya, mal ve hizmetin satışından kaçınanlar hakkında karşıtlığı tespit edilen her bir süreç yahut kontrat için 2 bin 200 liradan az olmamak üzere satışından kaçınılan mal yahut hizmetin tüm vergiler dahil toplam satış fiyatının yüzde 10’u kadar idari para cezası uygulanacak.
Satış sonrası hizmetler kapsamında, üretici ve ithalatçılar hakkında, satış sonrası hizmet yeterlilik dokümanı alınmaması durumunda 1 milyon 115 bin lira; Bakanlıkça oluşturulan sisteme kayıt yapılmaması yahut kaydın güncellenmemesi durumunda her bir servis istasyonu için 18 bin lira; her türlü mecra ve faaliyetlerinde çarçabuk görülebilir ve okunabilir biçimde “özel servis” ibaresini kullanmayan özel servis istasyonları hakkında 18 bin lira; satış sonrası hizmet yeterlilik evrakının geçerlilik mühleti boyunca minimum servis istasyonu sayısını sağlamayan üretici ve ithalatçılar hakkında eksik kalan her bir servis istasyonu için 124 bin lira idari para cezası uygulanacak.
Yükümlülüklere alışılmamış hareket eden üretici, ithalatçı yahut özel servis istasyonları hakkında tersliği tespit edilen her bir süreç için 2 bin 200 lira idari para cezası uygulanacak.
Aykırılığın internet ortamı üzerinden gerçekleşmesi halinde Reklam Kurulu, içeriğin çıkarılması için ilgili internet sayfasındaki bağlantı araçları, alan ismi, IP adresi ve gibisi kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden, elektronik olarak bağlantı kurulabilecek araçlar ile bildirimde bulunulmasına, bu bildirime karşın 24 saat içinde içeriğin çıkarılmaması halinde erişimin engellenmesine karar verebilecek.
Erişimin engellenmesi kararı temel olarak tersliğin gerçekleştiği içerikle hudutlu olarak verilecek. Lakin, teknik olarak karşıtlığa ait içeriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı yahut ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla karşıtlığın önlenemediği durumlarda, internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilebilecek.
Yapı ruhsatı alınmış devre tatile husus taşınmazlarda, 1 Nisan 2022’den itibaren 5 yıl müddetince ön ödemeli yolla satış da dahil olmak üzere devre mülk, mülkiyet hissesine bağlı tıpkı hak sağlayan devre tatil yahut şahsi hak sağlayan devre tatil satışı yapılabilecek; kooperatif yahut ticaret şirketi iştiraki ya da dernek yahut vakıf üyeliği suretiyle devre tatil hakkı tanınabilecek; devre tatile bahis mal üzerinde birebir hak sahibi olmayanlar devre tatil satışı yapabilecek.
