Çin, belediyelerin artan borç risklerini denetim altına almak gayesiyle lokal idarelere “sorunlu” gördükleri kamu-özel bölüm paydaşlığı (PPP) projelerini durdurma talimatı verdi ve bu teşebbüsler için bütçeden ayrılan %10’luk harcama hissesini Pekin’in öncülük ettiği bir inceleme süreciyle değiştirdi. Bu bilgi geçtiğimiz ay lokal idareler, siyaset bankaları ve devlet kreditörleri ortasında dağıtılan bir kabine evrakında açıklandı ve daha evvel rapor edilmedi.
Devlet Kurulu, 2014’teki başlangıcından bu yana birinci defa, artan lokal idare borcunun iktisat üzerindeki tesirine ait tasalar artarken, KÖİ modelinde ıslahat yapmak için detaylı kılavuzlar yayınladı. Memleketler arası Para Fonu’nun datalarına nazaran, 2022 itibariyle mahallî idare borcu 92 trilyon yuan (12,6 trilyon $) ya da Çin’in ekonomik çıktısının %76’sına yükseldi. 2019’da bu oran %62,2 idi.
Daha fazla borç birikimini engellemek için Pekin, lokal idarelerin yıllık kamu bütçe harcamalarının %10’una kadarını bu projelere ayırmasına müsaade veren bir kuralı kaldırmaya hazırlanıyor. Bu %10’luk harcama eşiğinin yerini artık her bir KÖİ projesinin hükümet yetkilileri tarafından gözden geçirilmesi alacak. Bu karar, son yıllarda birtakım mahallî idarelerin KÖİ harcamalarının eşiğin üst sonuna ulaşmasının akabinde geldi.
Devlet Kurulu ayrıyeten lokal idarelere, bu yılın başlarında Ulusal Kontrol Ofisi (NAO) tarafından yapılan incelemelerde tespit edilen “sorunlu projeleri” durdurmaları ve tespit edilen sıkıntıları ele almaları davetinde bulundu. “Sorunlu” projeler, mahallî idare finansman araçlarının (LGFV’ler) “özel” ortak olarak hareket ettiği ve çok borç birikimine yol açan örnekler de dahil olmak üzere usulsüzlüklerle dolu projelerdir.
Ayrıca, Şubat 2023’e kadar ortak bulmak için ihale sürecini tamamlamamış olan tüm KÖİ projelerinin artık askıya alınması gerekecek. 2014 yılından bu yana Pekin, bir yandan ağır borç yükü altındaki mahallî idarelerin yükünü hafifletirken bir yandan da sermaye yatırımlarını arttırmak hedefiyle özel dalın parasını kamu altyapı projelerine aktarmak için KÖİ modelini teşvik ediyor. Lakin bu KÖİ patlaması, kimi lokal idarelerin KÖİ’leri, devlet yatırım fonlarını ve devlet ihale hizmetlerini bilinmeyen borçlanma araçları olarak kullandığına dikkat çeken yetkililer ortasında telaşlara yol açtı.
Ekonomistler, yüksek seviyede borcu olan lokal idarelerin Çin iktisadı ve mali istikrarı için değerli bir risk oluşturduğunu savunuyor. Bu durum bilhassa derinleşen emlak krizi, altyapıya yıllarca yapılan çok yatırımlar ve COVID-19 salgınını yönetmek için ödenen kıymetli faturalar ışığında geçerlidir. 12,6 trilyon dolarlık lokal idare borcunun bir kısmı KÖİ projelerine bağlı, zira belediyeler sermaye toplamak için bu altyapı inşa teşebbüslerinden yararlandı.
Çin, 2022 yılı sonuna kadar toplam yatırım bedeli 20,9 trilyon yuan (2,87 trilyon dolar) olan 14.000’den fazla KÖİ projesi başlatmıştır ki bu yaklaşık olarak Fransa iktisadı büyüklüğündedir. Pekin artık mahallî idare borçlarının yarattığı daha geniş ekonomik riski azaltma gayretlerini ağırlaştırıyor.
Geçtiğimiz hafta, en üst seviye planlamacı olan Ulusal Kalkınma ve Islahat Kurulu (NDRC) ve maliye bakanlığı, özel şirketleri KÖİ programlarına yatırım yapmaya teşvik etmek ve bu projelerin kimilerinde denetim paylarına sahip olmalarına müsaade vermek için kurallar yayınladı. Devlet Kurulu evrakında, yatırım getirisi değerlendirmeleri ve mali gerilim testlerinin incelenmesi üzere KÖİ projelerinin nezaretinin maliye bakanlığından NDRC’ye geçeceği belirtildi.
Yerel idarelerin tüm KÖİ projelerini Kasım ayına kadar Devlet Kurulu ve NDRC’ye bildirmeleri gerekiyor ve projelerle ilgili borçları geri ödemek için özel gayeli yahut genel tahviller çıkarmaları teşvik ediliyor.
Reuters bu makaleye katkıda bulunmuştur.
Bu makale yapay zekanın takviyesiyle oluşturulmuş, çevrilmiş ve bir editör tarafından incelenmiştir. Daha fazla bilgi için Kural ve Şartlar kısmımıza bakın.
