Eylül ayında ABD Merkez Bankasının (Fed) şahin duruşunu sürdürmesi ve dolara olan talebin artması, varlık fiyatlarında oynaklığı artırırken emtia piyasasında da sert düşüşlere yol açtı.
Çin iktisadına ait telaşların sürmesi emtia piyasasını olumsuz etkiledi. Analistler, Çin’de açıklanan bilgilerin, ülke ekonomisindeki toparlanmanın kırılgan olmayı sürdürdüğüne işaret ettiğini belirtti.
ABD hükümetinin kapanabileceği kaygıları, emtia piyasasını etkileyen kıymetli ögeler ortasında yer aldı.
Enflasyon ve resesyon ikilemindeki global ekonomilerde belirsizlikler de emtia piyasasını etkilemeye devam etti.
Yüksek faiz ortamı bedelli metalleri baskıladı
Değerli metallerde geçen ay sert düşüşler görüldü. Geçen ay altın yüzde 4,7, gümüş yüzde 9,2, platin yüzde 6,4 bedel kaybederken, paladyum yüzde 1,6 kıymet kazandı.
Analistler, yüksek faiz ortamının altın başta olmak üzere kıymetli metal fiyatlarını baskıladığını söyledi.
Tezgah üstü piyasada, bakır yüzde 2, kurşun yüzde 0,5, nikel yüzde 8,9 paha kaybetti, alüminyum yüzde 7,6, çinko yüzde 8,6 kıymet kazandı.
İmalat sanayi dalında global çapta görülen zayıflama metal fiyatlarını aşağı taraflı, madencilik maliyetlerinin yükselebileceğine yönelik tasalar ise üst istikametli etkiledi.
Londra Metal Borsası’na (LME) kayıtlı bakır stokları 149 bin 600 metrik tona kadar ulaşarak Mayıs 2022’den bu vakte kadarki en yüksek düzeyine çıktı.
LME’de toplam garanti kapsamındaki kurşun stokları da 69 bin 200 tona yükseldi.
Küresel alüminyum açığının artacağına yönelik tasalarla de alüminyum fiyatları arttı.
Enerji kümesinde ise geçen ay sert yükselişler görüldü. Eylül ayında Brent petrol yüzde 6, New York Ticaret Borsası’nda süreç gören doğalgaz ise yüzde 5,8 artış kaydetti.
Düşük arz, fiyatları artırdı
Küresel arzda düşüş yaşanacağı kaygısı fiyatları üst taraflı destekledi.
Fiyat artışında, dünyanın en büyük petrol üreticileri Suudi Arabistan ve Rusya’da kesintilerin Eylül’de de devam etmesi ve üretici birtakım ülkelerde petrol üretiminde yaşanan aksilikler tesirli oldu. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyesi Libya’daki fırtına nedeniyle ülkenin doğusundaki petrol ihracat terminallerinden 4’ü kapatılmıştı. Kazakistan ise bakım nedeniyle günlük petrol üretimini azalttığını açıklamıştı.
OPEC, aylık raporunda, yıl sonuna kadar dünyada petrol talebinin yüksek, üretiminin düşük seyredeceğini belirtti.
ABD Güç Enformasyon Yönetiminin (UEA) ağustos ayına ait global petrol piyasası raporuna nazaran, OPEC+ kümesinin en büyük üreticileri Suudi Arabistan ve Rusya’nın günlük yaklaşık 1,3 milyon varil kesintiyi yıl sonuna kadar uzatacağını duyurması, piyasaları önemli bir arz açığıyla karşı karşıya getirdi.
Avustralya’daki Chevron tesislerinde çalışan LNG çalışanlarının idareyle yapılan görüşmelerde mutabakata varılamaması nedeniyle greve başlaması da doğal gaz fiyatlarının yükselmesine neden oldu.
UIA’nın, aylık Sondaj Verimlilik Raporu’nda, ABD kaya havzalarından ABD gaz üretiminin ekim ayında eylül ayına nazaran daha düşük olacağını öngörmesi de doğalgaz fiyatlarının yükselmesine yol açan kıymetli bir faktör olarak öne çıktı.
ABD’de elektrik üretimindeki artış da doğal gaz talebinin arttığına işaret etti.
Buğday, Eylül 2020’den sonraki en düşük seviyeyi gördü
Emtia piyasasında tarım kümesinde da geçen ay satışlar derinleşti.
Chicago Ticaret Borsasında süreç gören buğday Eylül’de yüzde 10,1, mısır yüzde 0,3, soya fasulyesi yüzde 6,9, pirinç yüzde 4,7 paha kaybetti.
Buğday, 0,5400 dolarla Eylül 2020’den sonraki en düşük seviyeyi gördü.
Intercontinental Exchange’de süreç gören kahve yüzde 5,4, pamuk yüzde 0,8, kakao yüzde 6,1 azalırken, şeker ise yüzde 5,7 arttı.
Şeker böylelikle 0,2788 dolarla Ekim 2011’den sonraki en yüksek seviyeyi gördü.
Artan resesyon ve talep telaşları, bilhassa buğday ve kahve fiyatları üzerinde baskı oluşturdu.
Ucuz Rus tahılının piyasaya girmesiyle de buğday fiyatları geriledi. Soya fasulyesinde ise arza ait telaşlar azaldı. Brezilya merkezli yağlı tohum kümesi Abiove, ülkenin soya fasulyesi ihracatının bu yıl 99 milyon tonu aşacağı öngörüsünde bulundu.
Kahve piyasasında üretim fazlası olacağı kaygılarının artması ise kahve fiyatlarında paha kaybına neden oldu. ABD Tarım Bakanlığı 2022/23 döneminde kahvede 8 milyon torba üretim fazlası olacağını kestirim ediyor.
Brezilya’da yağmur iddiaları kuraklık tasalarını hafifletti ve kahve fiyatlarının sert düşmesine neden oldu. Brezilya merkezli agrometeorolojik kestirim hizmetleri veren Rural Clima Meteorologia, ülkede yağmurların artabileceğini söyledi.
Brezilya realinin dolar karşısında kıymet kaybetmesi de kahve fiyatlarını olumsuz etkiledi.
Kakaoda ise çok alımlardan ötürü kar satışları görüldü. Fildişi Kıyısı’ndaki çiftçilerin son yağmurların kakao bitkilerinde yeni çiçekler ve kabuklar geliştirdiğini açıklamalarının akabinde ülkedeki kakao üretimine ait uygunlaşan görünüm de fiyatlar üzerinde baskı oluşturdu.
Şeker piyasasında üretim açığı olacağına yönelik artan telaşlar ise şeker fiyatlarında yükselişe neden oldu.
Dünyanın önde gelen şeker ticareti firmalarından Alvean, Hindistan mahsulündeki makus görünümün global tatlandırıcı stoklarını azaltması nedeniyle şekerde açık oluşmasını bekliyor.
Petrol fiyatlarındaki artışla birlikte talebe yönelik beklentilerdeki artış şeker fiyatlarında yükselişe yol açtı.
