BDDK tarafından hazırlanan “Bankaların Kredi Süreçlerine Ait Yönetmelik”, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmeliğe nazaran, bankalarda kredi açma yetkisi temel prestijiyle idare konseyine ilişkin olacak. İdare konseyi; kredi açma, onay verme ve öteki idarî asıllara ait siyasetleri oluşturmak, bunların uygulanmasını ve izlenmesini sağlamak ve gerekli önlemleri almakla yükümlü olacak. İdare heyeti kredi açma yetkisini teşkil edeceği kredi komitesine yahut genel müdürlüğe devredebilecek. İdare kurulunca kredi açılmasında yahut yetki devranında genel müdürlüğün yazılı önerisi aranacak. İdare şurası, kredi komitesi, genel müdür, genel müdür yardımcısı, genel müdür yahut genel müdür yardımcısının yer aldığı komiteler yetkisinde açılacak krediler için yapılacak tekliflerde, kredi talebinde bulunanların mali analiz ve istihbarat raporlarının ekli olması mecburî olacak.
Bir gerçek yahut hukuksal bireye açılacak kredi sonunun tespitinde, idare şurası, en fazla, kredi komitesine özkaynakların yüzde onu, genel müdürlüğe yüzde biri fiyatındaki kredi açma yetkisini devredebilecek. Genel müdürlük kendisine devredilen kredi açma yetkisini öbür üniteleri, bölge müdürlükleri yahut şubeler aracılığıyla da kullanabilecek.
Yönetim kurulunca yetkinin, kredinin meblağı, cinsi, alınacak teminat başta olmak üzere kredi açılmasında mutaden tespiti gereken konuları içerecek biçimde kapsam ve hudutlarının açık ve detaylı olarak belirlenmiş ve yazılı biçimde, kredi açılmadan evvel devredilmiş olması gerekecek.
Kredi açma yetkisini haiz olanlar, kendileri ile eş ve velâyeti altındaki çocuklarının yahut bunlarla risk kümesi oluşturan öteki gerçek ve hükmî şahısların taraf olduğu kredi süreçlerine ait kıymetlendirme ve karar verme evrelerinde yer alamayacak ve bu hususu yazılı olarak kontrol komitesine bildirecek. Banka genel müdürü yahut idare şurası üyelerinden, sırf bu sıfatları hasebiyle Kanunun 49 uncu hususunun ikinci fıkrası uyarınca bankanın dâhil olduğu risk kümesi içinde yer alanlar hakkında, bankanın dâhil olduğu risk kümesine kullandırılacak kredilere ait olarak bu fıkra uygulanmayacak.
Bankanın dâhil olduğu risk kümesi ve Kanunun 50 nci hususunun birinci fıkrasında belirtilen şahıslar ile yapılan; kredi süreçleri ile hizmet kontratları, mal alım satım süreçleri ve gibisi süreçler için kıymetlendirme, onay ve iş akış süreçleri idare kurulunca yazılı olarak belirlenecek. İdare kurulunca belirlenecek değerlilik eşiği üzerindeki hizmet mukaveleleri, mal alım-satım süreçleri, kredi süreçleri, kredilerin kayıttan düşülmesi ve gibisi süreçler idare şurasının ön onayına tabi olarak gerçekleştirilecek. Şura kelam konusu değerlilik eşiğine ait olarak hudut koymaya yetkili olacak. Kredilendirme ve öteki süreçlerde aranan şartların bu süreçlere ait tahsis, ödeme, teminatlandırma dâhil tüm basamaklarda piyasa şartlarından farklılık arz etmemesi gerekecek.
Söz konusu şahıslara verilecek krediler ile bunlarla gerçekleştirilecek öteki süreçlere ait karar ve süreçlerde yer alan şahısların çıkar çatışmasını engelleyecek biçimde belirlenmesi gerekecek. Üst idare, kredi tahsis ve izleme ünitelerinin bu hususta düzenlenen kaidelere ahenk konusunda azami dikkati göstermesine yönelik tüm önlemleri almakla yükümlü olacak.
Bankanın bu husus kapsamındaki süreçlerinin gerekli biçimde tesis edilip edilmediği ile bu süreçlerin izlenmesi ve raporlanması iç kontrol ünitelerince gözden geçirilecek. Tespit edilen aksaklıklar, alınması tavsiye edilen önlemler ile birlikte üst idareye bildirilecek.
Kredi komitesinin oluşumu
Banka idare heyetinin, kredilerle ilgili olarak vereceği misyonları yapmak üzere, Kanunun 25 inci unsuruna nazaran müddet hariç genel müdürde aranan koşulları taşıyan üyeleri ortasından seçeceği en az iki üye ile banka genel müdürü yahut vekilinden oluşan bir kredi komitesi kurulabilecek. Rastgele bir toplantıya katılamayacak kredi komitesi üyesi yerine vazife yapmak üzere müddet hariç genel müdürde aranan kuralları taşıyan idare heyeti üyeleri ortasından iki yedek üye seçilecek. Kredi komitesi üye ve yedeklerinin seçiminde idare heyeti üyelerinin en az dörtte üçünün olumlu oyu aranacak.
Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyet gösteren yabancı bankalarda kredi komitesi kurulması halinde, müdürler heyeti birebir vakitte kredi komitesi misyonunu yürütecek.
Kredi komitesi tüm üyelerin iştiraki ile toplanacak. Kredi komitesinin oy birliği ile verdiği kararlar direkt, oy çokluğu ile verdiği kararlar idare konseyinin onayından sonra uygulanacak. Komite gündemi genel müdür yahut genel müdürün bulunmaması halinde vekili tarafından tespit edilir ve öteki üyelere duyurulacak. Kredi komitesince kredi açılmasında genel müdürlüğün yazılı önerisi aranacak.
Yönetim şurası, kredi komitesinin faaliyetlerini denetlemekle yükümlü olacak. İdare şurası üyelerinden her biri, kredi komitesinden, komitenin faaliyetleri hakkında her türlü bilgiyi istemeye ve gerekli göreceği her türlü denetimi yapmaya yetkili olacak.
Kredi komitesi kararları karar defterine kaydedilecek. Kredi komitesi karar defteri, idare heyeti karar defterinin tabi olduğu yol ve temele nazaran tutulacak.
Bankalar, kredileri nedeniyle maruz kalınacak riskleri ölçmek, karşı tarafın malî gücünü tertipli olarak tahlil etmek ve izlemek, gerekli bilgi ve evrakları temin etmek ve bunlara ait asılları belirlemek zorunda olacak.
Bankalarca beş milyon Türk Lirası üzerinde verilecek nakdi ve gayri nakdi krediler için müşterilerden hesap durumu dokümanı alınması zarurî tutuldu.
Konut, taşıt ve başka tüketici kredilerine ait sınırlamalar
Tüketicilere, konut edinmeleri maksadıyla kullandırılacak kredilerde ve taşıt kredileri hariç konut teminatlı kredilerde, kredi teminat oranının azami sonu, dördüncü fıkra uyarınca belirlenecek. Sınırlamaya bahis krediler için teminat olarak alınan gayrimenkullerin değerlemesinin Şura yahut Sermaye Piyasası Şurası tarafından yetkilendirilmiş değerleme şirketlerine yaptırılması ve sınırlamada bu bedellerin kullanılması mecburî olacak.
Tüketicilere, binek araç edinimi gayesiyle kullandırılacak taşıt kredilerinde ve taşıt teminatlı kredilerde yahut yapılacak finansal kiralama süreçlerinde, kredi teminat oranının azami hududu, dördüncü fıkra uyarınca belirlenecek. İkinci el binek araçlarda taşıtın bedelinin tespitinde kasko pahası temel alınacak.
Konut edinmeleri ve konut tadilatı kapsamında konutun 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Uygar Kanununun 684 üncü hususunda düzenlenen bütünleyici modülü niteliğini haiz olacak biçimde mal yahut hizmet alımı maksadıyla tüketicilere kullandırılan krediler, konutların finansal kiralama yoluyla tüketicilere kiralanması, başka gayrimenkul alımı maksatlı krediler, eğitim ve tahsil fiyatının finansmanı maksadıyla kullandırılacak krediler ve kamu kurum ve kuruluşlarına olan borçların finansmanı gayesiyle direkt ilgili kurum yahut kuruluşun hesabına ödeme yapılmak kaidesiyle kullandırılan krediler ile bu kredilerin tekrar yapılandırılması gayesiyle kullandırılan krediler hariç olmak üzere, tüketici kredilerinde ve tüketici kredilerinin yine yapılandırılmasında uygulanacak azami vade dördüncü fıkra uyarınca belirlenecek.
Kurul, Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşü alınarak, bu hususta yer alan sınırlamaları belirlemeye yahut ek sınırlamalar getirmeye yetkili olacak.
