Gelişmekte olan ülke piyasaları, genele yayılan bir satış baskısı ile dün, son devirlerin bilakis farklı bir eğilim sergiledi. Başta Hindistan’daki seçim sonuçlarına ait telaşlar ve Güney Afrika para ünitesi Rand üzerindeki baskı kuran siyasi belirsizlik, neredeyse son iki aydır devam eden optimist havanın sekteye uğramasına neden oldu. Hindistan Başbakanı Modi’nin, Hindu milliyetçi partisinin sürpriz bir seçim kararıyla parlamentoda salt çoğunluğunu kaybetmesinden sonra seçim sonuçlarına ait belirsizlik Hindistan borsasının %5’ten fazla düşüş yaşanmasına neden olurken, Hint Rupisi ve Güney Afrika Randı dolar karşısında sert bedel kaybetti. Hatırlatma yapmak gerekirse, geçen haftaki seçimlerde ANC’nin de çoğunluğu kaybetmesi -siyasi belirsizlik- Rand üzerinde baskıyı artırmıştı.
Dün yeniden benzeri bir halde Japon Yeni’nin de bedel kazanması, bizlere gelişmekte olan ülke para ünitelerine yönelik carry trade süreçlerinin de kapanmaya başladığını anlattı. ‘Carry’ sözü, taşımak manasına geldiğinden; finans piyasalarında bir varlığın taşınması, ondan sağlanan getiri demek olduğu için bu sürece de carry trade ismi veriliyor. ‘Trade’ ise rastgele bir düşük faize sahip para ünitesini borçlanarak bu parayı, yüksek faiz getiren bir para ünitesine yatırmanızla birlikte elde edilen yarara deniyor. Bu bağlamda, başta gelişmekte olan ülke para üniteleri satış baskısına maruz kalırken, olumsuz havadan pay senetleri de nasibini aldı: MSCI gelişmekte olan piyasalar pay senetleri endeksi, son yedi haftanın en büyük düşüşünü yaşadı.
Elbette, carry trade kapanırken, inançlı liman ABD dolarının da (dünyada) güçlenmesi, mahallî seçimler akabinde ivme kazanan Türk Lira rallisini bir nebze de olsun sekteye uğrattı. 32,20 düzeyinde uzun mühlet çakılı defans oynayan USDTRY kuru, dün yurtdışı gelişmelere kayıtsız kalamayarak hızla 32,60 düzeyine kadar yükseldi. Hâliyle, uzun müddettir sessiz olan müşterilerimizin de dün bizleri arayıp apansız hatırımızı sorma muhtaçlığı duyduklarını da not edelim. Bir kere daha anladım ki, Türk Beşerinin barometresi döviz kuru! Neyse mevzuyu çok da dağıtmayım…
Peşinen söylemeliyim ki kurun dünkü hareketinin ardında elle tutulur bir haber yok. Daha doğrusu üstte da izah ettiğim üzere Türk mali piyasalarını direkt olarak ilgilendiren bir durum da yok. Gelişmekte olan ülke para ünitelerinin geneline yayılan bir tablo ile karşı karşıyayız.
Lâkin ortada kıymetli bir bahis konu var o da Türk Lirası’nın uzun yıllardır otoritenin denetiminde olduğu düşünülürse, dün yaşanan yükselişin -tekrar etmek gerekirse tahminen de büyük bir fonun gelişmekte olan ülke para ünitelerinden toplu olarak durum azaltımıdır- TL üzerinde var olan pahalanma baskısını bir tık da olsa frenlediğini gördük. TCMB’nin kurun yükselişe karşı bir duruş da sergilememesi, TL’nin tekrar yurtdışı piyasalar ile kopan bağının kuvvetlenmeye başladığı manasına geldiğini düşünüyoruz. Daha kolay bir yaklaşımla, bir vakitler yan kulvarda koşan Polonya, Brezilya, Güney Afrika, Hindistan para ünitelerinden keskin bir formda ayrışarak kendi iç dinamikleri ile koşan Türk Lirası, tekrar yurtdış dinamiklerle korelasyon göstermeye başladı.
Dün TCMB Başkanı Karahan, sıcak para amaçları olmamasına karşın, uygulanan siyasetlerin dolaylı da olsa sıcak para girişlerine yol açtığını, son 1,5 aylık vakit diliminde rezervlerde yaşanan güzelleşmenin yaklaşık üçte birinin yabancı kaynaklı olduğunu söyledi. Hazır yolu gelmişken, TCMB’nin swap ve kamu dövizleri hâriç net rezervlerinin hafta başı eksi 5 milyar dolar düzeyine kadar gelerek mahallî seçimler akabinde 69 milyar dolar güzelleştiğini not edelim. Bu noktada dün açıklanan iki adet dataya yer vermek isterim. Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) tarafından yayımlanan datalara nazaran, araba ve hafif ticari araç pazarı Mayıs’ta geçen yılın birebir periyoduna nazaran %10,1 azalarak 100,305 adete geriledi. Mayıs verisini tek başına zayıf olarak yorumlamak çok güç keza Nisan ayına nazaran %32 artış yaşanmış! Bu da bize ana eğilimin hala daha ne kadar kuvvetli olduğunu gösteriyor.
Öte yandan, TCMB’nin dün yayınladığı gerçek efektif döviz kuru bilgilerine nazaran TL değerlenmeye devam ediyor. TÜFE bazlı endekse nazaran sene başına nazaran %11 geçen yılın Haziran ayına nazaran ise yaklaşık %20 pahalanma görüyoruz. TL’nin çok formda kıymetlenmesi de pek sağlıklı bir tabloya işaret etmiyor!
Hülâsa, TL’nin 32,20 düzeyinde çakılı defans oynamasının çok da güzel bir durum olmadığını pek çok sefer bültenimizde lisana getirmiştik. TL’nin son 2 ayda pahalanma eğiliminde olmasına karşın biz sene sonu için USDTRY kurunda sene başı bilanço çalışma kuru olan belirlediğimiz 40 düzeyini (riskler aşağı istikametli olsa da) değiştirmedik. Dün yaşanan yükselişi gelişmekte olan ülke para ünitelerinin genelinde görülen olumsuz seyre bağlarken, içinde bulunduğumuz yaz aylarında, TL’nin gerçek manada değerlenmeye devam edeceğini, havaların soğuması ile birlikte kurun biraz daha süratli koşacağını düşünüyoruz. Hülâsa, kurun üst taraflı biraz da olsun hareketlenmesini olağan hatta sağlıklı olarak yorumluyoruz! Alıştığımız tablodan farklı bir piyasa ile karşı karşıya kaldığımız dünkü günde, son devirde önemli manada ralli yapan bankacılık payları bariz oranda kayıplar yaşayarak günü %4 düşüşle tamamlarken, ana endeksi de neredeyse %2 aşağı çekti. CDS risk primi ise hafif de olsa üst kıpırdayarak 265 baz puana yükseldiğini not edelim.
ABD’de ise dün açıklanan Nisan ayı istihdam verisi JOLTS (İş İmkanları ve İşgücü Ciro Anketi) üç yıldan fazla bir müddetin en düşük düzeyine gerileyerek beklentileri karşılayamadı. Zayıf istihdam verisi FED’den neredeyse her gün değişen faiz indirim beklentilerini tekrar kuvvetlendirdiğini görüyoruz. Piyasa iddiacılarına nazaran sene sonuna kadar 45 baz puan faiz indirimi -neredeyse 2 kez- kuvvetlenirken, birinci faiz indirimi için oklar Eylül ayına işaret ediyor. 10 yıllık gösterge ABD devlet tahvilinin faizi dün zayıf istihdam verisi akabinde son iki ayın tabanı olan %4,30 düzeyine kadar geriledi (geçen hafta %4,63 seviyesin test etmişti).
/*
Son periyotta önemli mânâda paha kazanan gümüş ise dün olumsuz havadan nasibini aldı. Gümüşün ons fiyatı 29,70 dolar düzeyine kadar gerilerken, altının ons fiyatı ise 2,335 dolar düzeylerinde salınmaya devam etti. Gümüşte haftalık kapanışın 30 doların altında olması durumunda, taşıdığımız uzun konumlarımızı gözden geçireceğiz. Brent cinsi ham petrolün varil fiyatı ise 77 dolar düzeyinin altına sarkarak son dört ayın en düşük düzeyini test etti. Petrolün gerilemesi, Türkiye ve KKTC üzere net güç ithal eden ülkelerin cari açık ve enflasyonla çabasına katkı sağlayabileceğini not edelim.
ABD borsaları, dün sevimsiz devam eden günün gecesini en azından küçük de olsa artıda tamamlamayı başarabildi. Dow Jones sanayi endeksi %0,4 yükseliş kaydederken bu sabah Asya’da kararsız bir havanın hâkim olduğunu görüyoruz. Gösterge endeks Tokyo borsası, Yen’in kıymet kazanması ile %1 geriledi. Global mali piyasaların gündeminde bugün Almanya ve Euro bölgesinde hizmetler PMI, ABD’de Cuma günü açıklanacak resmî istihdam verisi öncesinde ADP özel bölüm istihdamı, hizmetler PMI ve ISM hizmetler endeksi yakından takip edilecektir.
Emre Değirmencioğlu (@emredegirmenci5)
Grup Müdürü, Hazine Bölümü, Kıbrıs İktisat Bankası
